Een ‘paris proof’ rijksmonument

 

In 2024 verhuist Royal HaskoningDHV naar de voormalige faculteit Mijnbouwkunde op de campus van de TU Delft. Vanuit huidige vestigingen in Den Haag en Rotterdam zullen circa 800 medewerkers een nieuwe werkplek vinden in het dan gemoderniseerde en verduurzaamde rijksmonument. Gelegen aan de rand van de binnenstad van Delft wordt het nieuwe kantoor een internationaal knooppunt op het gebied van technologie, innovatie en kennisontwikkeling.

Braaksma & Roos Architectenbureau werkt samen met Royal HaskoningDHV en SPIE Worksphere om het rijksmonumentale faculteitsgebouw een tweede leven te geven als modern kantoor. Het gebouw uit 1912 wordt het eerste ‘Paris Proof’ rijksmonument: gasloos en met een lage carbon footprint.

“De nieuwe huisvesting wordt een ontmoetingsplek tussen medewerkers, opdrachtgevers, studenten, ondernemers, pioniers en buurtbewoners.”

Verduurzaming van een rijksmonument

Het is geen eenvoudige taak om een monument ‘Paris Proof’ te maken. Bij nieuwe gebouwen worden meteen duurzame keuzes gemaakt tijdens de ontwikkeling. Maar het verduurzamen van bestaande gebouwen, vooral bij een rijksmonument, is een mooie maar uitdagende ambitie. Er moeten oplossingen worden gevonden voor isolatie en de integratie van innovatieve installaties, zonder afbreuk te doen aan het ontwerp en de uitstraling van het monument. Bij Mijnbouw is er gekozen voor een combinatie van isolatie van daken en vloeren, gebruik van HR++ glas, en installatie van zonnepanelen in combinatie met warmtepompen die gebruik maken van bodembronnen.

De overkapping van de binnenhoven

In het ontwerp voor de faculteit had Architect Vrijman twee binnenterreinen gecreëerd. Deze waren niet intentioneel bestemd als verblijfplaats, maar waren vooral bedoeld om te zorgen voor de juiste hoeveelheid licht en ventilatie binnen de gebouwen. Om te kunnen voldoen aan de ambitie van Royal HaskoningDHV om een moderne, inspirerende werkplek te creëren met voldoende ontmoetingsruimte voor 800 medewerkers, was het noodzakelijk deze twee binnenhoven te overkappen en te activeren. Dit bleek een zeer complexe opgave. We startten een zoektocht naar de juiste dakvorm, zodat de karakteristieke daken van het gebouw van architect Vrijman aan de binnenkant herkenbaar bleven. De oplossing werd gevonden in één grote ruimtelijke overkapping op zolderniveau: vrij, autonoom en los van het gebouw, met licht en zicht op de muren en kappen. De overkapping steunt op karakteristieke lichte kolommen, inmiddels gedoopt tot ‘Vrijmannetjes’.

De sfeer in de overkapte binnenhoven blijft die van een buitenruimte, met gevlinderd beton op de vloer en een overwegend groene inrichting, vooral in het hof dat het dichtst bij de Hortus Botanicus ligt. De hoven kunnen flexibel worden ingezet, bijvoorbeeld als vergader- of presentatieruimte. De akoestiek is gewaarborgd door een gespannen doek met geïntegreerde verlichting.

“Het toevoegen van de overkapping was het sleutelstuk in het realiseren van de duurzaamheidsambities van de opdrachtgever: behoud van het monumentale uiterlijk met minimale ingrepen maar met het grootste mogelijk resultaat, ruimtelijk en energetisch"
Simon Streit, projectarchitect

De overkapping als sleutel tot duurzaamheid

De overkapping van de binnenhoven vormde de grootste stap in de verduurzaming van het monument – door deze ingreep werd het oppervlak van de buitengevel bijna gehalveerd. De binnengevels konden onaangeraakt blijven waardoor hun authenticiteit behouden blijft. De overkapping is voorzien van hoogwaardige isolatie en biedt bovendien een substantieel oppervlak voor zonnepanelen met een dubbele functie: het opwekken van energie en het weren van de zon.

Er is besloten om de gevelopeningen te optimaliseren, zodat zowel de historische uitstraling van het interieur behouden blijft als de bouwfysische prestaties van de gebouwschil worden verbeterd. Het toevoegen van achterzet isolatie op de smalle muurpenanten zou niet veel bijdragen aan de bouwfysische prestaties en zou de beleving van het monumentale gebouw verminderen. Door klimaateilanden toe te passen is er gericht gewerkt aan het creëren van een goed werkklimaat op de werkplekken

Wat betekent Paris Proof?

‘Paris proof’ betekent dat een gebouw of woning voldoet aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 graden Celsius en bij voorkeur tot 1,5 graad Celsius. Dit betekent dat het gebouw of de woning zeer energiezuinig is en geen gebruik maakt van aardgas als energiebron.

Vastgoed speelt een cruciale rol in de overgang naar volledig duurzame energie. Het is namelijk zowel een belangrijke oorzaak van klimaatverandering als onderdeel van de oplossing. Gebouwen zijn verantwoordelijk voor meer dan 30% van de wereldwijde CO2-uitstoot, voornamelijk door het verbruik van elektriciteit en warmte. In Nederland verbruiken gebouwen ongeveer 40% van de beschikbare energie (bron: TNO). Het verminderen van de CO2-uitstoot is essentieel om de internationale klimaatdoelstellingen voor 2050 te halen, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs. Nederland heeft als doel om de broeikasgasemissies in 2050 met 95% te verminderen ten opzichte van 1990. Om het tussendoel van 45% reductie in 2030 te halen, moet de jaarlijkse emissiereductie volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) worden verdubbeld in de periode 2020 tot 2030. Het verminderen van de CO2-uitstoot van gebouwen is daarom van groot belang.